Deprem Nasıl Oluşur? İstanbul Depremi Ne Zaman?

0

BEĞENDİM

0

Depremler, yer kabuğundaki kayaçların ani bir şekilde kırılması sonucu ortaya çıkan doğal olaylardır. Bu kırılma sonucunda yayılan enerji, yer yüzeyinde sarsıntılar meydana getirir. Depremler genellikle tektonik levhaların hareketi sonucunda meydana gelir. Yer kabuğundaki levhaların birbirine sürtünmesi veya bir levhanın diğerinin altına girmesi sonucunda gerilim birikir ve bu gerilim kırılma noktalarında büyük bir enerji açığa çıkararak depreme sebep olur. Deprem oluşumu, bu kırılma noktalarındaki enerji salınımıyla başlar ve yayılan dalgaların etkisiyle deprem sarsıntısı meydana gelir.

Deprem oluşumunun yanı sıra, sismik aktivite, yerin altındaki fay hatlarının hareketi ve volkanik patlamalar gibi doğal olaylar da depreme neden olabilir. Bu etkenlerin hepsi yer kabuğundaki kayaçların hareketine bağlı olarak enerji salınımına sebep olur ve sonuçta deprem meydana gelir. Ayrıca, insan faaliyetleri de depremlere neden olabilir. Özellikle maden çalışmaları, baraj inşaatları gibi insan müdahalesiyle oluşan yapay titreşimler de depremlere sebep olabilir. Bu nedenle, deprem oluşumu çeşitli doğal ve insan kaynaklı etkenlerin bir araya gelmesiyle gerçekleşebilir.

Hizmetlerimizi Gördünüz mü?:

Hisse Fiyatları : Tıkla

Kripto Paralar: Tıkla

Canlı Borsa: Tıkla

Ve diğer hizmetlerimiz için: Tıkla

Deprem Nedir?

Deprem, yer kabuğunun bir noktasında meydana gelen ani enerji boşalımı sonucu ortaya çıkan titreşimlerdir. Bu titreşimler, yer kabuğunu sarsarak yeryüzünde meydana gelen değişikliklere neden olur. Depremler genellikle yer kabuğunun kırılması sonucu oluşur ve genellikle deprem dalgaları şeklinde yayılırlar.

Depremler, genellikle fay hatlarındaki kırılmalar sonucu meydana gelir. Yerkabuğunun hareketi sonucu oluşan bu kırılmalar, deprem dalgalarının yayılmasına neden olur. Depremler, genellikle ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkarlar ve can ve mal kaybına neden olabilirler.

Depremin Oluşum Süreci

Deprem, genellikle yer kabuğundaki fay hatlarında meydana gelen kırılmalar sonucu ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu kırılmalar, biriken enerjinin aniden boşalmasıyla gerçekleşir. Bu enerji boşalması sonucu ortaya çıkan deprem dalgaları, yer kabuğunu sarsarak yeryüzünde titreşimlere neden olur.

Depremin oluşum süreci genellikle birkaç aşamadan oluşur. İlk olarak, yer kabuğunda biriken gerilim, fay hatlarındaki kırılmalar sonucu serbest kalır. Bu serbest kalan enerji, deprem dalgaları halinde yayılarak yeryüzünü etkiler. Bu dalgalar, yeryüzünde çeşitli değişikliklere neden olur ve depremin etkisi hissedilir.

Deprem Dalgaları

Deprem dalgaları, bir depremin yayılma şeklini ve etkisini belirleyen titreşimlerdir. Bu dalgalar, yer kabuğundaki kırılmalar sonucu ortaya çıkar ve genellikle üç farklı türde olabilir. Bunlar; P dalgaları, S dalgaları ve yüzey dalgalarıdır. P dalgaları, en hızlı yayılan ve ilerleyen dalgalar olarak bilinir. S dalgaları ise, daha yavaş yayılan ve en büyük hasara neden olan dalgalardır. Yüzey dalgaları ise, yeryüzünde en fazla etkiye sahip olan ve genellikle büyük hasarlara neden olan dalgalardır.

Deprem dalgaları, depremin şiddeti ve etkisi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu dalgalar, yer kabuğunu sarsarak yeryüzünde çeşitli değişikliklere neden olur ve can ve mal kaybına yol açabilirler.

Deprem Ölçekleri

Depremlerin şiddeti genellikle Richter ölçeği veya Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Richter ölçeği, depremin yaydığı enerji miktarını ölçen bir ölçektir. Bu ölçek, depremin büyüklüğünü ve şiddetini belirlemek için kullanılır. Mercalli şiddet ölçeği ise, depremin etkisi ve hasarını belirlemek için kullanılır. Bu ölçekte, depremin etkilediği bölgedeki yapıların ve insanların durumu göz önünde bulundurularak bir değerlendirme yapılır.

Deprem Riski ve Önlemler

Depremler, dünya genelinde birçok bölgede meydana gelebilecek doğal afetler arasında yer almaktadır. Bu nedenle, deprem riskinin ve etkisinin azaltılması için çeşitli önlemler alınmalıdır. Özellikle deprem kuşağındaki ülkelerde, binaların depreme dayanıklı olarak inşa edilmesi, deprem sırasında alınacak güvenli önlemlerin belirlenmesi ve toplumun deprem konusunda bilinçlendirilmesi gibi önlemler alınmalıdır. Ayrıca, deprem anında doğru bir şekilde davranmak ve can güvenliğini sağlamak için deprem tatbikatlarının düzenlenmesi de önemlidir.

Deprem riskinin azaltılması için alınan önlemler, can ve mal kaybını en aza indirmek ve toplumun deprem konusunda bilinçlenmesini sağlamak amacıyla önemlidir. Bu önlemler, depremin etkisi ve hasarını azaltmak için önemlidir. Bu nedenle, deprem riskinin ve etkisinin azaltılması için sürekli olarak çalışmalar yapılmalı ve toplumun bu konuda bilinçlenmesi sağlanmalıdır.

Deprem Sonrası Kurtarma Çalışmaları

Deprem sonrası kurtarma çalışmaları, depremin etkisi altındaki bölgelerde yapılan yardım ve kurtarma faaliyetlerini içerir. Bu çalışmalar, deprem sonucu oluşan hasarın giderilmesi, yaralıların kurtarılması ve bölgeye yardım sağlanması amacıyla gerçekleştirilir. Kurtarma çalışmaları, genellikle afet ekipleri, gönüllü kuruluşlar ve uluslararası yardım kuruluşları tarafından yürütülür.

Deprem sonrası kurtarma çalışmaları, depremin etkisi altındaki bölgelerdeki insanların yaşam standartlarını yeniden sağlam

DEPREMİN DİĞER ÖZELLİKLERİ: 

Bazen büyük bir deprem olmadan önce küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılara “ÖNCÜ DEPREMLER” denilmektedir. Büyük bir depremin oluşundan sonra da belki birkaç yüz adet küçük deprem olmaya devam etmektedir. Bu küçük depremler “ARTÇI DEPREMLER” olarak isimlendirilir ve büyük depremin oluş anına göre bunların şiddetinde ve sayısında azalım görülür.

DEPREM ŞİDDET CETVELİ

Şiddet cetvellerinin açıklamasına geçmeden önce, burada kullanılacak terimlerin belirtilmesine çalışılacaktır. Özel bir şekilde depreme dayanıklı olarak projelendirilmemiş yapılar üç tipe ayrılmaktadır:

A Tipi : Kırsal konutlar, kerpiç yapılar, kireç ya da çamur harçlı moloz taş yapılar.

B Tipi : Tuğla yapılar, yarım kagir yapılar, kesme taş yapılar, beton biriket ve hafif prefabrike yapılar.

C Tipi : Betonarme yapılar, iyi yapılmış ahşap yapılar. Siddet derecelerinin açıklanmasında kullanılan az, çok ve pekçok deyimleri ortalama bir değer olarak sırasıyla, %5, P ve u oranlarını belirlemektedir.

Yapılardaki hasar ise beş gruba ayrılmıştır :

Hafif Hasar : İnce sıva çatlaklarının meydana gelmesi ve küçük sıva parçalarının dökülmesiyle tanımlanır.

Orta Hasar : Duvarlarda küçük çatlakların meydana gelmesi, oldukça büyük sıva parçalarının dökülmesi, kiremitlerin kayması, bacalarda çatlakların oluşması ve bazı baca parçalarının aşağıya düşmesiyle tanımlanır.

Ağır Hasar : Duvarlarda büyük çatlakların meydana gelmesi ve bacaların yıkılmasıyla tanımlanır.

Yıkıntı : Duvarların yarılması, binaların bazı kısımlarının yıkılması ve derzlerle ayrılmış kısımlarının bağlantısını kaybetmesiyle tanımlanır.

Fazla Yıkıntı : Yapıların tüm olarak yıkılmasıyla tanımlanır. Şiddet çizelgelerinin açıklanmasında her şiddet derecesi üç bölüme ayrılmıştır. Bunlardan; a) Bölümünde depremin kişi ve çevre, b) Bölümünde depremin her tipteki yapılar, c) Bölümünde de depremin arazi üzerindeki etkileri belirtilmistir.

• MSK Siddet Cetveli : 

I- Duyulmayan(a) : Titreşimler insanlar tarafından hissedilmeyip, yalnız sismograflarca kaydedilirler.

II- Çok Hafif(a) : Sarsıntılar yapıların en üst katlarında ,dinlenme bulunan az kişi tarafından hissedilir.

III- Hafif(a) : Deprem ev içerisinde az kişi, dışarıda ise sadece uygun şartlar altındaki kişiler tarafından hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen hafif bir kamyonetin meydana getirdiği sallantı gibidir. Dikkatli kişiler, üst katlarda daha belirli olan asılmış eşyalardaki hafif sallantıyı izleyebilirler.

IV- Orta Şiddetli(a) : Deprem ev içerisinde çok, dışarıda ise az kişi tarafından hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen ağır yüklü bir kamyonun oluşturduğu sallantı gibidir. Kapı, pencere ve mutfak eşyaları v.s. titrer, asılı eşyalar biraz sallanır. Ağzı açık kaplarda olan sıvılar biraz dökülür. Araç içerisindeki kişiler sallantıyı hissetmezler.

V- Şiddetli(a) : Deprem, yapı içerisinde herkes, dışarıda ise çok kişi tarafından hissedilir. Uyumakta olan çok kişi uyanır, az sayıda dışarı kaçan olur. Hayvanlar huysuzlanmaya başlar. Yapılar baştan aşağıya titrerler, asılmış eşyalar ve duvarlara asılmış resimler önemli derecede sarsılır. Sarkaçlı saatler durur. Az miktarda sabit olmayan eşyalar yerlerini değistirebilirler ya da devrilebilirler. Açık kapı ve pencereler şiddetle itilip kapanırlar, iyi kilitlenmemiş kapalı kapılar açılabilir. İyice dolu, ağzı açık kaplardaki sıvılar dökülür. Sarsıntı yapı içerisine ağır bir eşyanın düşmesi gibi hissedilir.(b) : A tipi yapılarda hafif hasar olabilir.(c) : Bazen kaynak sularının debisi değişebilir.

VI- Çok Şiddetli (a) : Deprem ev içerisinde ve dışarıda hemen hemen herkes ratafından hissedilir. Ev içerisindeki birçok kişi korkar ve dışarı kaçarlar, bazı kişiler dengelerini kaybederler. Evcil hayvanlar ağıllarından dışarı kaçarlar. Bazı hallerde tabak, bardak v.s.gibi cam eşyalar kırılabilir, kitaplar raflardan aşağıya düşerler. Ağır mobilyalar yerlerini değiştirirler.(b) : A tipi çok ve B tipi az yapılarda hafif hasar ve A tipi az yapıda orta hasar görülür.(c) : Bazı durumlarda nemli zeminlerde 1 cm.genişliğinde çatlaklar olabilir. Dağlarda rastgele yer kaymaları, pınar sularında ve yeraltı su düzeylerinde değişiklikler görülebilir.

VII- Hasar Yapıcı(a) : Herkes korkar ve dışarı kaçar, pek çok kişi oturdukları yerden kalkmakta güçlük çekerler. Sarsıntı, araç kullanan kişiler tarafından önemli olarak hissedilir.(b) : C tipi çok binada hafif hasar, B tipi çok binada orta hasar, A tipi çok binada ağır hasar, A tipi az binada yıkıntı görülür.(c) : Sular çalkalanır ve bulanır. Kaynak suyu debisi ve yeraltı su düzeyi değişebilir. Bazı durumlarda kaynak suları kesilir ya da kuru kaynaklar yeniden akmaya başlar. Bir kısım kum çakıl birikintilerinde kaymalar olur. Yollarda heyelan ve çatlama olabilir. Yeraltı boruları ek yerlerinden hasara uğrayabilir. Taş duvarlarda çatlak ve yarıklar oluşur.

VIII- Yıkıcı (a) : Korku ve panik meydana gelir. Araç kullanan kişiler rahatsız olur. Ağaç dalları kırılıp, düşer. En ağır mobilyalar bile hareket eder ya da yer değiştirerek devrilir. Asılı lambalar zarar görür.(b) : C tipi çok yapıda orta hasar, C tipi az yapıda ağır hasar, B tipi çok yapıda ağır hasar, A tipi çok yapıda yıkıntı görülür. Boruların ek yerleri kırılır. Abide ve heykeller hareket eder ya da burkulur. Mezar taşları devrilir. Taş duvarlar yıkılır.(c) : Dik şevli yol kenarlarında ve vadi içlerinde küçük yer kaymaları olabilir. Zeminde farklı genişliklerde cm.ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Göl suları bulanır, yeni kaynaklar meydana çıkabilir. Kuru kaynak sularının akıntıları ve yeraltı su düzeyleri değişir.

IX- Çok Yıkıcı (a) : Genel panik. Mobilyalarda önemli hasar olur. Hayvanlar rastgele öte beriye kaçışır ve bağrışırlar.(b) : C tipi çok yapıda ağır hasar, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda yıkıntı, B tipi az yapıda fazla yıkıntı ve A tipi çok yapıda fazla yıkıntı görülür. Heykel ve sütunlar düşer. Bentlerde önemli hasarlar olur. Toprak altındaki borular kırılır. Demiryolu rayları eğrilip, bükülür yollar bozulur.(c) : Düzlük yerlerde çokça su, kum ve çamur tasmaları görülür. Zeminde 10 cm. genişliğine dek çatlaklar oluşur. Eğimli yerlerde ve nehir teraslarında bu çatlaklar 10 cm.den daha büyüktür. Bunların dışında, çok sayıda hafif çatlaklar görülür. Kaya düşmeleri, birçok yer kaymaları ve dağ kaymaları, sularda büyük dalgalanmalar meydana gelebilir. Kuru kayalar yeniden sulanır, sulu olanlar kurur.

X- Ağır Yıkıcı  (b) : C tipi çok yapıda yıkıntı, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda fazla yıkıntı, A tipi pek çok yapıda fazla yıkıntı görülür. Baraj, bent ve köprülerde önemli hasarlar olur. Tren yolu rayları eğrilir. Yeraltındaki borular kırılır ya da eğrilir. Asfalt ve parke yollarda kasisler olusur.(c) : Zeminde birkaç desimetre ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Bazen 1 m. genişliğinde çatlaklar da olabilir. Nehir teraslarında ve dik meyilli yerlerde büyük heyelanlar olur. Büyük kaya düşmeleri meydana gelir. Yeraltı su seviyesi değişir. Kanal, göl ve nehir suları karalar üzerine taşar. Yeni göller olusabilir.

XI – Çok Ağır Yıkıcı  (b) : İyi yapılmış yapılarda, köprülerde, su bentleri, barajlar ve tren yolu raylarında tehlikeli hasarlar olur. Yol ve caddeler kullanılmaz hale gelir. Yeraltındaki borular kırılır.(c) : Yer, yatay ve düşey doğrultudaki hareketler nedeniyle geniş yarık ve çatlaklar tarafından önemli biçimde bozulur. Çok sayıda yer kayması ve kaya düşmesi meydana gelir. Kum ve çamur fışkırmaları görülür.

XII- Yok Edici (Manzara Değişir) (b) : Pratik olarak toprağın altında ve üstündeki tüm yapılar baştanbaşa yıkıntıya uğrar.(c) : Yer yüzeyi büsbütün değişir. Geniş ölçüde çatlak ve yarıklarda, yatay ve düşey hareketlerin yön miktarları izlenebilir. Kaya düşmeleri ve nehir versanlarındaki göçmeler çok geniş bir bölgeyi kaplarlar. Yeni göller ve çağlayanlar oluşur.

Depremler Önceden Tahmin Edilebilir Mi?

Bilimin bugünkü olanakları ile depremin önceden belirlenmesi imkansızdır. Depremlerin hava durumu gibi önceden tahmin edilebilmesi için güvenli bir metod bulunmamaktadır. Bazı tahminlerin tuttuğu görülmüşse de, bunlar tamamen bir tesadüften ibarettir.

Daha Fazla Kaynak İçin: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı